Yeni Keşfedilen ʹGeven Otuʹ Türüne Prof. Dr. İhsan Çalışʹın İsmi Verildi
BAKLAGİLLER familyasından ʹGeven Otuʹ olarak bilinen ve bilimsel adı ʹAstragalusʹ olan bitkinin yeni bir türü keşfedildi. 30 yılı aşkın bir süredir ʹAstragalusʹ türlerinin kimyasını belirleme üzerine yaptığı önemli çalışmalar nedeniyle keşfedilen yeni türe Prof. Dr. İhsan Çalışʹın isminin verildi.ʹBilime Yön Veren 100 Türkʹ arasında gösterilen Yakın Doğu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İhsan Çalışʹın adı, uzun yıllardır üzerinde çalıştığı baklagiller familyasından ʹGeven Otuʹ olarak bilinen ve bilimsel adı ʹAstragalusʹ olan bitkinin yeni keşfedilen türüne verildi.Erzurumʹda bulunan yeni türe, 30 yılı aşkın bir süredir ʹAstragalusʹ türlerinin kimyasını belirleme üzerine yaptığı önemli çalışmalar nedeniyle Prof. Dr. İhsan Çalışʹın isminin verildiği Hacettepe Üniversitesi Botanik Profesörü Ali Dönmez ve asistanı Zübeyde Uğurlu Aydın tarafından belirtildi. Yeni geven türü bundan böyle tüm dünyada ʹAstragalus İhsancalisiiʹ olarak anılacak.Dönmez ve Uğurlu adıyla dünya botanik literatürüne giren ʹAstragalus İhsancalisiiʹ Erzurum yöresine has bir endemik tür olarak Türkiye florasında yerini aldı. Prof. Dr. İhsan Çalışʹın adını yeni türe veren Botanik Profesörü Ali Dönmez ve Zübeyde Uğurlu Aydınʹın bitki ile hazırladığı makalesi Berlinʹde basılan dünyaca tanınmış Willdenovia dergisinde yayımlandı.İLAÇ SANAYİSİNDE KULLANILIYORBilim dünyasına kazandırılan ʹAstragalus İhsancalisiiʹ gibi geven türlerinden elde dilen bileşiklerin bağışıklık sistemini düzenleyici, idrar söktürücü, kuvvet verici ve antikanser etkilerinden dolayı ilaç olarak kullanılıyor. Antioksidan özelliği yüksek olan bitki, selenyum açısından çok zengin. Uzak Doğuʹda Geleneksel Çin Tıbbıʹnda ve Japonyaʹda Kampo ilaçları arasında Astragalus membranaceus türü kullanılıyor. Başlıca üretim alanları ise Türkiye, İran, Irak ve Suriye.ˮBİTKİYE ADIMIN VERİLMESİNDEN DOLAYI ŞÜKRAN BORÇLUYUMˮAdının yıllardır çalıştığı Astragalus türlerinden birine verilmesinden büyük memnuniyet duyduğunu ifade eden Prof. Dr. Çalış, ˮBu cinsin yeni keşfedilen türüne adımın verilmesi bu cinsin kimyasının aydınlatılmasına yaptığım çabalardan dolayıdır. Bitkiye adımı veren çalışmanın yazarları olan Haccettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Ali Sönmez ve Dr. Zübeyde Uğurlu Aydınʹa şükran borçluyumˮ dedi.Astragalus türleri üzerinde çalışmalarının 1990ʹlı yıllara başladığını dile getiren Prof. Dr. Çalış, Gülhane Askeri Tıp Akademisiʹnde (GATA) askerlik görevini yapan bir doktora öğrencisi olan Dr. Murat Zorʹun bir gün elinde üç kök parçası ile gelmesi ile ilk kimyasal çalışmalarına başladığını ve bu köklerden hazırlanan ekstreyi kullanan lösemili bir hastanın kan tablosunda görülen olumlu değişiklikler görüldüğünü anlattı.ˮ20ʹYE YAKIN ASTRAGALUS TÜRÜNDEN 100 CİVARINDA BİLEŞİK ELDE ETTİKˮYaptıkları çalışmalarla 20ʹye yakın Astragalus türünden 100 civarında bileşik elde ettiklerini belirten Prof. Dr. Çalış, ˮBunların 74ʹü sikloartan yapısında bileşik olup, 36ʹsı ise yeni bileşik olarak bilime kazandırıldı. Bu çalışmaları, SCI kapsamında yer alan bilimsel dergilerde 20ʹden fazla makalemle bilim dünyasına tanıttım. Fitokimyasal çalışmalar yanında, bağışıklık sistemi üzerindeki etkinlikleri yanında, çok farklı biyoaktivite çalışmaları diğer araştırıcılar tarafından da incelenmeye başlandı. Kimyasal türevlendirme ve biyotransformasyon çalışmaları ile antikanser aktiviteye sahip türevler yanında telomeraz enziminin aktivasyonunu sağlayan etkin moleküller üretilmeye başlandıˮ diye konuştu. - Lefkoşa
Türkiye,Ali Dönmez,Aydın,Uğurlu